Wileńska dzielnica Antokol (lit. Antakalnis), powstała w XV w. pomiędzy zielonymi, sosnowymi wzgórzami Sapieżynek a brzegiem Wilii, jest jedną z najstarszych dzielnic Wilna. Dawniej obejmowała dzisiejszy Park Górny (lit. Kalnų parkas), dwór Słuszków, ziemie pałacu Paców oraz posiadłości Sapiehów. „Jego urokowi ulegali Jagiellonowie, organizując pałacyk myśliwski Wierszupa, z którego chętnie korzystali też Wazowie, a przedstawiciele elit litewskich łącznie z wileńskimi kanonikami już wówczas chętnie wznosili na jego obszarze podmiejskie siedziby” (A.S.Czyż „Pałace Wilna XVII-XVIIIwieku”, Warszawa 2021, str.45).
Antokol słynął z licznych dworów i wspaniałych pałaców i był dostępny tylko dla wybranych.
W książce Jerzego Surwiły “Pamiętam Antokol. Przechadzki po Wilnie” czytamy:
”… Antokol otrzymał nazwę “Quies heroum”- miejsce spoczynku bohaterów. Położony na wschodniej stronie Wilna, był znany niegdyś z dworków szlacheckich, pałaców magnackich, kościołów oraz klasztorów, fundowanych przez rywalizujących ze sobą Sapiehów i Paców […] Budowano tu domy letniskowe, wille.”
Swego znaczenia dzielnica nie utraciła do dnia dzisiejszego, nadal pozostając jedną z najbardziej prestiżowych i atrakcyjnych części miasta.
Przez Antokol od dawna prowadził ważny zamiejski trakt prowadzący do Święcian, Brasławia, Dyneburga, drogą tą niejednokrotnie ciągnęły wojska, szykując się do obrony granic, bądź w czasie wyprawy wojennej na ziemie sąsiednich państw. Tym traktem ciągnęły także wojska najeźdźców, między innymi Kozacy Zołotorenki w połowie XVII w., czy też wojska napoleońskie w 1812 r.
W XVIII w. powstała najstarsza z istniejących dziś ulic dzielnicy – Antokolska. Sercem Antokola jest barokowy kościół św. Piotra i Pawła oraz klasztor Trynitarzy. Nad brzegiem Wilii (lit. Neris) zachował się Pałac Wileiszysów (lit. Vileišių Rūmai, obecnie Instytut Języka Litewskiego), Pałac Słuszków (lit. Sluškių rūmai), obecnie Litewska Akademia Muzyki i Teatru).
Dzielnice Wilna:
1.Verkiai (pol. Werki); 2.Antakalnis (pol. Antokol); 3.Pašilaičiai (pol. Poszyłajcie); 4.Fabijoniškės (pol. Fabijoniszki); 5.Pilaitė (pol. Zameczek); 6.Justiniškės (pol. Justiniszki); 7.Viršuliškės (pol. Wierszuliszki); 8.Šeškinė (pol. Szeszkinia); 9.Šnipiškės (pol. Śnipiszki); 10.Žirmūnai (pol. Żyrmuny); 11.Karoliniškės (pol. Karolinki); 12.Žvėrynas (pol. Zwierzyniec); 13.Grigiškės (pol. Grzegorzewo); 14.Lazdynai (pol. Leszczyniaki); 15.Vilkpėdė (pol. Wilcza Łapa); 16.Naujamiestis (pol. Nowe Miasto); 17.Senamiestis (pol. Stare Miasto); 18.Naujoji Vilnia (pol. Nowa Wilejka); 19.Paneriai (pol. Ponary); 20.Naujininkai (pol. Nowy Świat); 21.Rasos (pol. Rossa).
Na terenie dzielnicy mieści się Miasteczko Studenckie, zwane Doliną Świtu (lit. Saulėtekio Slėnis). Miasteczko powstało w 2003 r. i jest miejscem spotkań nauki biznesu. Zapewnia ono studentom Uniwersytetu Wileńskiego oraz Wileńskiego Uniwersytetu Technicznego im. Giedymina bazę kulturalną, sportową, rekreacyjną i usługową oraz oferuje miejsca zamieszkania w wielu akademikach.
Antokol wyróżnia jego przyroda. Najwyższym punktem są Góry Sapieżyńskie. Dzielnica należy do obszarów o najczystszym powietrzu, ponieważ 70% jej ogólnej powierzchni stanowią tereny leśne oraz parki. Władze dzielnicy dokładają wszelkich starań, by pielęgnować i rozwijać tereny rekreacyjne. Położone w tej dzielnicy jeziora: Antavilių, Baldžio, Tapelio, Juodžio, rzeka Wilia (lit. Neris) oraz plaże miejskie są jednymi z ulubionych miejsc wypoczynku Wilnian.
Powierzchnia: 74 km2
Liczba mieszańców: 40 tys. (2001 r.)
Kontakt: Starostwo Ankotolskie
