Wzgórze Trzech Krzyży w Wilnie nie jest jedynie punktem widokowym. To miejsce, w którym historia, modlitwa i pamięć splatają się w jedno. Od wieków wpisane w pejzaż stolicy Litwy, wznosi się niczym kamienny świadek nad Wilii, przypominając o wydarzeniach sprzed wieków. Położona na prawym brzegu Wilii, w Parku Górnym, upamiętnia tragiczne wydarzenia z XIV wieku, gdy franciszkanie zostali tam umęczeni. Na ich cześć postawiono trzy drewniane krzyże. W 1916 roku został wzniesiony betonowy pomnik według projektu Antoniego Wiwulskiego, sfinansowanym z datków zebranych w czasie niemieckiej okupacji.
To tutaj, na szczycie dawnego wzgórza — według legendy ponieśli śmierć męczeńską franciszkanie, którzy przynieśli Ewangelię pogańskiemu jeszcze Wilnu. Krzyże wzniesione w XVII wieku były drogowskazem dla pokoleń wiernych, którzy przybywali tu, by modlić się i kontemplować, szukając w krzyżu otuchy, pokory i nadziei.
Nieprzypadkowo wzgórze to nazwano „Wileńską Golgotą”. Dawna Droga Krzyżowa, która zaczynała się u stóp Ostrej Bramy i biegła przez uliczki miasta aż tutaj, była dla pielgrzymów symboliczną podróżą w ślady Chrystusa. Wspomnienie tej trasy — choć dziś wyciszone — wciąż unosi się w powietrzu, zwłaszcza w okresie Wielkiego Postu, gdy wiara i pamięć ożywają, a krzyże na wzgórzu stają się na nowo żywym znakiem duchowej wędrówki.
Historia tego miejsca jest nieodłączną częścią samego Wilna — od czasów, gdy wzgórza otaczały obronne wały Krzywego Zamku, przez epoki, kiedy modlitwy mieszały się z echem dzwonów i pieśni procesji.
Choć dziś procesje ustały, Wzgórze Trzech Krzyży wciąż czeka. Czeka na tych, którzy potrafią przystanąć, zamilknąć i wznieść wzrok ku górze.
W 1950 roku, podczas represji stalinowskich, krzyże na Górze Trzykrzyskiej zostały wysadzone w powietrze. Było to symbolicznym aktem niszczenia śladów kultu i dziedzictwa religijnego. Jednakże, po prawie czterech dekadach, w 1989 roku — w okresie odrodzenia narodowego — krzyże zostały odbudowane według pierwotnego projektu Wiwulskiego, choć obecne są wyższe o 1,8 metra. Krzyże, niezależnie od czasu i miejsca, zawsze mówią to samo: „Miłość silniejsza jest niż śmierć.”
Jak napisał kiedyś Jan Paweł II:
„Krzyż to nie jest znak przegranej — to znak zwycięstwa.”
Dzielnica: Stare Miasto
Pierwsze wzmianki: między 1613 a 1636 r.
Rok budowy teraźniejszych krzyży: 1989
Architekt: Antoni Wiwulski/ H.K.Šilgalis
