Litewskie Muzeum Narodowe (lit. Lietuvos nacionalinis muziejus), jako muzeum historyczno-etnograficzne, powstało w 1952 roku. Placówka kontynuuje tradycje Wileńskiego Muzeum Starożytności – najstarszego publicznego muzeum Wielkiego Księstwa Litewskiego. Jest miejscem niezwykłym, bogatym w zbiory historyczne i archeologiczne od początków państwa litewskiego do XIX wieku.
Idea zachowania świadectw przeszłości Litwy zrodziła się w XIX wieku, kiedy w 1855 roku władze carskie zezwoliły na założenie Muzeum Starożytności, któremu jest poświęcona pierwsza sala ekspozycji stałej. Portret ojca archeologii wileńskiej hr. E.Tyszkiewicza zdobi ścianę wystawienniczą. W okresie po zamknięciu Uniwersytetu Wileńskiego chciał “wszystko uczone w Wilnie zebrać w jedno grono, utworzyć towarzystwo naukowe, stworzyć muzeum i bibliotekę”. Rozkopywał kurhany, zbierał stare rękopisy, obrazy, monety, drzeworyty, antyki, minerały. Wszystko to znalazło się w Muzeum Starożytności w Wilnie (1856-1865), w gmachu zamkniętego Uniwersytetu Cesarskiego, które powstało z jego inicjatywy (w Auli z freskami Franciszka Smuglewicza). Ustawę Muzeum Starożytności zatwierdzono 20 kwietnia 1855 r. Uroczyste otwarcie nastąpiło 17 kwietnia 1856 r, w dniu urodzin cesarza.”Na zakończenie uroczystości rozdano wszystkim kartki z wydrukowanym wierszem okolicznościowym pióra Ludwika Kondratowicza (Władysława Syrokomli).
Obok muzeum działała powołana Wileńska Komisja Archeologiczna (ośrodek badawczy i tajna broń Tyszkiewicza mająca na celu wskrzeszenie uniwersytetu wileńskiego, wiceprezesem komisji został Michał Baliński).
Muzeum stało się bardzo popularne. Mimo że pracowało zaledwie jeden lub dwa dni w tygodniu, frekwencja roczna zwiedzających sięgała 7-11 tys. osób. Miał miejsce napływ darów od społeczeństwa.
12 lutego 1866 r. muzeum zamknięto, zbiory Komisji Archeologicznej liczące 67 000 pozycji zostały zlikwidowane, część zbiorów wcielono do innych muzeów Rosji carskiej, rozwiązano również Komisję Archeologiczną. Muzeum stało się oddziałem nowo powstałej Wileńskiej Biblioteki Publicznej. E.Tyszkiewicz zmarł w Wilnie 13 sierpnia 1873 r., został pochowany Na Rossie.
W latach 1920-1939 zbiory muzealne znalazły się w gmachu Uniwersytetu Wileńskiego im. Stefana Batorego, otwartego po pierwszej wojnie światowej.
Od 1952 założono Muzeum Historii i Etnografii.
Zbiory Litewskiego Muzeum Narodowego liczą obecnie ponad milion obiektów reprezentujących wszystkie dziedziny sztuki. Szczególnie cenne są zbiory etnograficzne. Gromadzone od wielu lat pozwalają poznać życie i byt ludzi. Są to elementy ubrania, kolekcja litewskich strojów ludowych zebrane w sali kultury etnicznej Litwy XIX-XX w., wyroby z bursztynu i ceramiki, urządzenia codziennego użytku, zabawki, meble, pieniądze. W salach muzealnych możemy podziwiać widoki Wilna, portrety znanych osobistości Wielkiego Księstwa Litewskiego.
Muzeum ma własną bibliotekę, archiwum, studio fotograficzne oraz centrum konserwacji i restauracji zabytków.
Muzeum prowadzi działalność naukową i wystawienniczą, proponuje szeroką ofertę edukacyjną i popularyzatorską.
Dzisiaj muzeum posiada wiele oddziałów (filii). Najważniejsze z nich:
Nowy Arsenał: Arsenalo g. 1
Stary Arsenał: Arsenalo g. 3
Muzeum Zamku Górnego: Arsenalo g. 5
Muzeum Fortyfikacji Wileńskich – Basteja: Bokšto g. 20
Dzielnica: Stare Miasto
Adres: Arsenalo 1 g.
Godziny otwarcia: Od maja do września: od 10:00 do 18:00
Wstęp do muzeum: dorośli – 4 EUR; cena ulgowa – 2 EUR
Przewodnik w języku obcym: 15 EUR
Strona internetowa: lnm.lt
