Pomnik Trzech Krzyży na Górze Trzykrzyskiej (lit. Trijų kryžių kalnas), jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych symboli Wilna.
Historia Pomnika Trzech Krzyży
Owiane historią miejsce wiąże się z trzema hipotezami dotyczącymi pojawienia się krzyży. Według pierwszej – wileńskiej legendy – krzyże poświęcone były pamięci siedmiu zamordowanych tu franciszkanów za czasów Olgierda. Czterech z nich strącono do płynącej w pobliżu rzeki Wilenki (Wilejki), natomiast trzy krzyże z ciałami męczenników ustawiono na górze.
Druga hipoteza tłumaczy, że krzyże wzniesiono po przyjęciu chrztu przez Litwę, aby wyruszający na Wilno Krzyżacy mogli z daleka widzieć chrześcijańskie symbole.
Według ostatniej teorii krzyże ustawiono w podzięce za ustąpienie zarazy.
Źródła historyczne potwierdzają, że pierwsze trzy drewniane krzyże ku czci franciszkańskich męczenników wzniesiono na tej górze pomiędzy rokiem 1613 a 1636. Kolejne trzy drewniane krzyże stały tam od 1710 aż do 1869 roku. Kiedy uległy zniszczeniu, władze carskiej Rosji nie wyraziły zgodę na ich odbudowę.
Po wybuchu I wojny światowej do Wilna wkroczyły wojska niemieckie. Nowy gospodarz pozwolił społeczności miejskiej na wznienie pomnika. Pracę zlecono wileńskiemu rzeźbiarzowi Antoniemu Wiwulskiemu, który musiał działać szybko, obawiając się, że niemieckie władze zmienią swoją decyzję. Dzieło zostało sfinansowane ze składek mieszkańców. Po dwóch miesiącach, w 1916 roku, pojawił się monument trzech krzyży z żelazo-betonu, który górował nad Wilnem i przetrwał nawet drugą wojnę światową. 30 maja 1950 roku, z polecenia władz sowieckich, po wielu latach istnienia, został niespodziewanie wysadzony w powietrze, ponieważ stanowił ważny akcent religijny w panoramie miasta.
W 1989 roku, na fali uniesienia niepodległościowego, władze miasta postanowiły odbudować pomnik. Powstał nowy chrześcijański symbol Trzech Krzyży, wzorowany na dziele Antoniego Wiwulskiego. Pozostałości pierwotnych krzyży Wiwulskiego, porośnięte mchem, stanowią symbol dawnj epoki, w której nie było miejsca dla Boga. Zostały one umieszczone u stóp nowych krzyży, jako przypomnienie o przeszłości.
Nowe krzyże (projet architekta H. K. Šilgalisa) są nieco wyższe i bielsze, a ich budowa odbywała się ręcznie, ponieważ owobiązywał całkowity zakaz wjazdu na górę transportu ciężkiego.
Dzielnica: Stare Miasto
Pierwsze wzmianki: między 1613 a 1636 r.
Rok budowy teraźniejszych krzyży: 1989
