Góra Krzyży (lit. Kryžių kalnas) pod Szawlami to miejsce niezwykłe – prawdziwy punkt spotkania z sacrum. Krzyż od wieków był symbolem wiary, nadziei i odkupienia, tutaj zyskuje szczególną wymowę. Z roku na rok krzyży przybywa, a krajobraz wzgórza nabiera mistycznego charakteru. Nawet w okresie sowieckich zakazów ludzie wciąż przybywali na Górę Krzyży, strzegąc jej tradycji.
Miejscowa ludność twierdzi, że pierwsze krzyże powstały, aby modlić się do Boga o zdrowie. Według innych opowieści, krzyże na wzgórzu postawiono w 1831 roku, aby upamiętnić poległych w powstaniu. Znany litewski działacz Vilius Puronas w książce „Kryžių kalnas” opisuje legendę, według której pierwsze krzyże i kapliczkę na Jurgaičių wzgórzu (Górze Krzyży) postawili w 1831 roku bliscy powstańców.
Pierwsze krzyże na wzgórzu Jurgaitis zaczęto stawiać po powstaniu w 1831 roku. Wedle przekazów, w roku 1863 do niewielkiej kapliczki przyszli na modlitwę powstańcy. Gdy Kozacy dowiedzieli się o ich obecności, zamknęli wejście na głucho, a następnie przez trzy dni zasypywali świątynię ziemią, grzebiąc wewnątrz ukrywających się ludzi. Z biegiem czasu kapliczka zapadła się, pozostawiając w ziemi zagłębienie. Mimo to miejsce to nie utraciło swej świętości – wierni wciąż przychodzili tu, by oddawać cześć żyjącym i poległym oraz podtrzymywać tradycję ofiary i modlitwy.
Święte wzgórze wiary i pamięci – Góra Krzyży, Litwa
Po stłumieniu powstania w 1863 roku generał carskiej armii Murawjow Korik ogrodził teren kolczastym drutem. Tam, w trudnych warunkach jesienno-zimowych, z głodu i chłodu zmarło około 1000 powstańców, przeżyło jedynie 11 młodych męczenników. Ich ciała wrzucono do wykopanej w ziemi mogiły, zasypano i przemaszerowano po niej, aby wyrównać teren. Mieszkańcy i pielgrzymi z okolicznych parafii stawiali krzyże na ich cześć, które carskie władze niszczyły.
Po upadku powstania władze carskie zakazały stawiania krzyży – burzono je, a właścicieli karano. Ludzie jednak nie zrezygnowali z tradycji i przenieśli swoje znaki wiary w bardziej odległe miejsce, na Górę Krzyży. Tak wzgórze stało się symbolem niezłomnej wiary, która potrafi pokonać wszelkie przeszkody.
Pomimo zakazów carskich i I wojny światowej, Góra Krzyży stopniowo się rozrastała, stała się miejscem sakralnym. Rozkwit nastąpił w okresie międzywojennym. Ludzie wspinali się na nią, aby się modlić, odprawiano tam msze święte.
W okresie okupacji sowieckiej stawianie krzyży na wzgórzu było surowo zabronione, a pielgrzymi byli ścigani i karani. Od 1961 roku przeszkadzała władzy radzieckiej, Rozpocząłsie proces “buldożeryjnego ateizmu”, ktory trwał okolo dwudziestu lat 1964-1984. Nie tylko to – kilka razy poważnie zniszczono samą górę, usunięto wszystkie stojące tam krzyże, odcięto drogi prowadzące na nią.
W 1961 roku rozpoczęto niszczenie krzyży – drewniane palono, metalowe wywożono na złom, kamienne i betonowe rozbijano i zatapiano w strumieniu Kulpė. W 1961 roku zniszczono około 5000 krzyży i kapliczkę, a do 1975 roku kolejne około 1200 krzyży. Drewniane palono, metalowe wywieziono na złom, kamienne topniono w wodzie. Pilnowało KGB i policja.
W pewnym momencie próbowano nawet zalewać Wzgórze Krzyży. W latach 1978–1979 planowano zalanie terenu Wzgórza Krzyży wodą. Od 1988 roku stawianie krzyży nie było już zabronione.
Wizyta papieża Jana Pawła II rozsławiła górę na cały świat
Wizyta papieża rozsławiła górę na cały świat. Najważniejszym wydarzeniem w historii Wzgórza Krzyży, które rozsławiło je na cały świat, była wizyta papieża Jana Pawła II 7 września 1993 roku. Święty Ojciec modlił się na Wzgórzu Krzyży, odprawił Mszę Świętą w kaplicy stojącej przy wzgórzu i zwrócił się do zgromadzonego ogromnego tłumu wiernych:
„Niech to Wzgórze Krzyży na końcu drugiego tysiąclecia po Chrystusie świadczy i głosi nowe, trzecie tysiąclecie, głosi Zbawienie i Odkupienie, czego nigdzie indziej nie znajdziemy, jak tylko w Krzyżu i Zmartwychwstaniu naszego Odkupiciela.”
