Najbardziej charakterystycznym symbolem Wilna jest Wzgórze Zamkowe, zwane także Górą Giedymina (lit. Gedimino kalnas). To miejsce najwcześniejszego osadnictwa człowieka na tych terenach, gdzie znajdowała się pierwsza ufortyfikowana osada ze śladami kultury ceramiki kreskowej.
Góra Zamkowa – to naturalnie ukształtowane wzniesienie polodowcowe sprzed 15 tys. lat. Nasi przodkowie, poszukując strategicznego miejsca na budowę warownej osady, wybrali właśnie tę górę. To tutaj narodziło się Wilno, a Wzgórze Zamkowe stało się jego historycznym sercem.
Pierwsze drewniane umocnienia na szczycie góry powstały już w XIII wieku (G.Vaitkevičius). Pierwsza wzmianka pojawia się w źródłach pisanych z 1323 roku, kiedy to w traktacie pokojowym z Zakonem Krzyżackim wspomina o nim wielki książę litewski Giedymin. W okresie przedchrześcijańskim w pobliżu znajdował się zegar słoneczny, co świadczy o rozwiniętej wiedzy astronomicznej dawnych mieszkańców tych ziem.
Podróżnik, rycerz, dyplomata Gilbert de Lannoy, który odwiedził Wilno w 1413 r., tak opisał swoje wrażenia:
„Przybyłem do panującego miasta Litwy, zwanego Wilno, w którem jest zamek położony bardzo wysoko na piaszczystej górze, otoczony kamieniem, ziemią i murem; wewnątrz jest całkiem zbudowany z drzewa.”
Murowany zamek wzniesiono na początku XV stulecia za czasów Witolda Wielkiego. Źródła ikonograficzne nie dostarczają pełnego opisu wyglądu zamku, lecz pozwalają ustalić, że znajdowały się tam sala zamkowa, kościółek św. Marcina dla katolickich obcokrajowców pracujących na dworze wielkoksiążęcym, trzy wieże oraz brama wjazdowa.
W XV w. Zamek Górny pełnił funkcję fortecy obronnej i był kluczowym punktem oporu przeciwko Krzyżakom, stanowiąc część systemu fortyfikacji miasta. W późniejszych latach na jego terenie działała ludwisarnia i zbrojownia, a w XVI wieku istniał arsenał, który następnie przekształcono w więzienie dla szlachty. III statut Litwy precyzował, kto mógł być tam więziony i jak długo.
W XVI wieku znaczenie zamku zaczęło maleć, gdy główne życie polityczne i administracyjne przeniosło się do Zamku Dolnego.
Jako warownia obronna Zamek Górny został wykorzystany po raz ostatni w połowie XVII wieku. Podczas najazdu wojsk moskiewskich w 1655 roku forteca padła ofiarą oblężenia i nigdy nie odzyskała swojej dawnej świetności.
Do dziś przetrwała jedynie zachodnia baszta, wzniesiona za czasów Witolda, znana jako Baszta Giedymina – nazwana tak na cześć legendarnego założyciela Wilna. Na początku XVIII wieku na terenie Góry Zamkowej przechowywano broń.
Carska forteca i telegraf optyczny
Gdy Wilno stało się stolicą guberni rosyjskiej, w latach 1831-1896 władze carskie urządziły tutaj fortecę, a basztę powiększono o drewnianą nadbudówkę. W 1838 roku umieszczono na niej telegraf optyczny, który funkcjonował do 1930 roku.
Miejsce pochówku powstańców styczniowych
Teren Góry Zamkowej był zamknięty dla ludności cywilnej. To właśnie tu potajemnie pochowano uczestników powstania styczniowego (1861-1863), straconych na placu Łukiskim. Ich szczątki zostały przypadkowo odnalezione w 2017 roku, w 2019 roku uroczyście pochowano je na Cmentarzu Na Rossie.
Muzeum Zamku Górnego
Od 1960 roku wieża stała się siedzibą Muzeum Zamku Górnego, gdzie można podziwiać makiety średniowiecznego Wilna, historyczne zbroje, armaty. Ważnym elementem ekspozycji jest także instalacja poświęcona Szlakowi Bałtyckiemu – „żywemu łańcuchowi rąk”, który w 1989 roku symbolicznie połączył Litwę, Łotwę i Estonię w ich dążeniu do wolności.
Taras widokowy. Najpiękniejszy widok na Wilno
Odwiedzający mogą wejść na taras widokowy, z którego roztacza się zachwycająca panorama miasta. Co roku miejsce to przyciąga ponad 150 tysięcy turystów, czyniąc je najczęściej odwiedzaną atrakcją Wilna.
Dzielnica: Stare Miasto
Adres: Arsenalo g. 5
Godziny otwarcia: od 10:00-20:00 (pon.-niedz.);
Ceny biletów: 6€; bilety ulgowe (dla uczniów, studentów, emerytów) – 3€
Strona internetowa: lnm.lt
Podnośnik jest czynny w godz. 10:00 do 18:00.
