Najbardziej rozpoznawalnym symbolem Wilna jest Góra Zamkowa (Góra Giedymina). Jest to najwcześniejszy ślad osiedlenia się człowieka, pierwsza umocniona osada ze śladami kultury ceramiki kreskowej.
Góra Zamkowa – to naturalnie ukształtowany teren polodowcowy sprzed 15 tys. lat. Szukając dogodnych miejsc na budowę osady obronnej nasi przodkowie wybrali tę górę, która dała początek miastu i stała się jego historycznym centrum.
Początki drewnianego zamku sięgają XIII wieku (G.Vaitkevičius). Pierwsza potwierdzona wzmianka w źródłach pisanych pochodzi z roku 1323 (traktat pokojowy z Zakonem Krzyżackim). W czasach przedchrześcijańskich nieopodal znajdował się zegar słoneczny.
Podróżnik, rycerz, dyplomata Gilbert de Lannoy, który odwiedził Wilno w 1413 r., tak opisał swoje wrażenia:
„Przybyłem do panującego miasta Litwy, zwanego Wilno, w którem jest zamek położony bardzo wysoko na piaszczystej górze, otoczony kamieniem, ziemią i murem; wewnątrz jest całkiem zbudowany z drzewa.”
Murowany zamek wzniesiono na początku XV stulecia za czasów Witolda Wielkiego. Źródła o ikonograficznym charakterze nie dają wystarczającego opisu jego wyglądu. Można jedynie ustalić, że tam znajdowała się sala zamkowa, kościółek św. Marcina, 3 wieże oraz brama wjazdowa. W XV w. Zamek Górny był fortecą obronną, najważniejszym punktem oporu przed Krzyżakami, należał do systemu fortyfikacyjnego miasta. W późniejszym czasie na terenie warowni znalazła się ludwisarnia, zbrojownia, w XVI wieku istniał arsenał, który przerobiono na więzienie dla osób szlachetnie urodzonych. III statut Litwy określał kto i jak długo mógł być tam więziony. W XVI w. obiekt utracił na znaczeniu, gdyż ważniejsza działalność przeniosła się na Zamek Dolny.
Jako warownia obronna po raz ostatni została wykorzystana w połowie XVII wieku. Podczas najazdu Moskwy w 1655 roku forteca stała się ofiarą oblężenia, po czym już nigdy nie odzyskała swojej świetności. Współcześnie zachowała się jedynie zachodnia baszta z czasów Witolda, która nazywa się basztą Giedymina na znak wdzięczności założycielowi miasta. Na początku XVIII wieku na terenie Góry Zamkowej przechowywano broń.
Kiedy Wilno stało się centrum guberni rosyjskiej, rząd carski urządził fortecę (1831-1896), a basztę powiększono o drewnianą nadbudówkę, na której w 1838 r. umieszczono optyczny telegraf, który znajdował się tam do 1930 roku. Teren Góry Zamkowej był zamknięty dla osób cywilnych, może dlatego właśnie tu zakopano uczestników powstania styczniowego, 1861-1863 roku, straconych na placu Łukiskim. Ich szczątki przypadkowo odnaleziono w 2017 roku, w 2019 pochowano na cmentarzu Na Rossie.
Od 1960 roku wieża stała się siedzibą Muzeum Zamku Górnego – w nim można obejrzeć makiety średniowiecznego Wilna, zbroje, armaty, zabytkowe sztandary krzyżackie oraz instalację dotyczącą Szlaku Bałtyckiego – “żywego łańcuchu rąk”, który połączył Litwę, Łotwę i Estonię w ich dążeniu do wolności w 1989 r.
Warto zwiedzić taras widokowy, z którego, jak i z samej Góry Zamkowej, roztacza się wspaniały widok na miasto. Obiekt co roku odwiedza ponad 150 tys. turystów – jest najczęściej zwiedzanym miejscem stolicy.
Dzielnica: Stare Miasto
Adres: Arsenalo g. 5
Godziny otwarcia: od 10:00-20:00 (pon.-niedz.);
Ceny biletów: 6€; bilety ulgowe (dla uczniów, studentów, emerytów) – 3€
Strona internetowa: lnm.lt
Podnośnik jest czynny w godz. 10:00 do 18:00.
