Ten plac Wilna nie miał szczęścia do pomników. W okresie międzywojnia planowano wzniesienie pomnika Adama Mickiewicza, który miał stanąć bliżej ulicy. Niestety, pomnik ten nigdy nie powstał. Po wojnie, w tym samym miejscu, stanął monument gen. Iwana Czerniachowskiego, który miał symbolizować radziecką obecność na Litwie. Do jego budowy wykorzystano niektóre fragmenty pomnika Mickiewicza, co nadawało temu miejscu dodatkowy wymiar historyczny.
Po odzyskaniu przez Litwę niepodległości, pomnik generała sowieckiego został usunięty, a plac zmienił swoją nazwę na „Savivaldybės” (Samorządu), symbolizując nową, wolną Litwę. Ledwo wilnianie przyzwyczaili się do tej nazwy, nastąpiła kolejna zmiana. W tym miejscu postawiono pomnik Vincasa Kudirki – twórcy litewskiego hymnu narodowego, a plac otrzymał jego imię.
Dzwonnica „Tautiška giesmė” (Pieśni Narodowej)
Dzwonnica została zbudowana w 2008 roku z okazji 150-lecia urodzin Vincasa Kudirki. Stylizowany obelisk ma wysokość prawie 13 metrów i znajduje się na cokole z czerwonego granitu o średnicy 12 metrów. Na jednej z płyt wygrawerowane są słowa litewskiego hymnu narodowego, które są podświetlane zielonym światłem lasera. Dzwonnica symbolizuje jedność i tożsamość narodową Litwy.
Pomnik Vincasa Kudirki
Przed dzwonnicą znajduje się pomnik Vincasa Kudirki. Rzeźba z brązu ma wysokość 3,7 metra i przedstawia autora hymnu narodowego. Kompozycja stworzona przez rzeźbiarza Arūnasa Sakalauskasa i architekta Ričardasa Krištapavičiusa. Woda opływa część kompozycji, co dodaje jej dynamizmu i symbolizuje płynność kultury i historii Litwy.
Vincas Kudirka był nie tylko pisarzem, ale także jednym z czołowych działaczy politycznych litewskiego odrodzenia narodowego. Jego działalność polityczna koncentrowała się na budzeniu świadomości narodowej Litwinów oraz walce o zachowanie języka i kultury litewskiej w obliczu rusyfikacji i polonizacji. Napisał słowa i skomponował muzykę do „Tautiška giesmė” (Hymn Narodowy Litwy).
„Tautiška giesmė” – jedyne chóralne dzieło V. Kudirki. Według kompozytora Juozasa Žilevičiusa, „to dzieło, wśród wszystkich utworów Vincasa KudirkI, jest jednym z najważniejszych i najciekawszych, a także najbardziej znaczących. Gdyby nie napisał niczego innego, tylko to jedno, i tak jego imię żyłoby na ustach narodu, tak jak jest to dzisiaj. To dzieło koronuje całą jego działalność muzyczną”.
20 Maja 2023 roku.
To miejsce jest nie tylko pomnikiem historycznym, ale także centrum kulturalnym, gdzie odbywają się różne wydarzenia i uroczystości narodowe. Jest to punkt spotkań Litwinów, szczególnie podczas obchodów Dnia Niepodległości czy innych ważnych świąt narodowych.
Historia hymnu Litwy
W odległych czasach, gdy Litwa stawiała czoła burzom dziejów i walczyła o zachowanie swojej wolności, narodziła się w sercach jej mieszkańców pieśń pełna mocy i nadziei do ojczyzny. Jednak droga do jej uznania za hymn narodowy nie była łatwa.
Wszystko zaczęło się daleko od ojczystych ziem, wśród Litwinów, którzy musieli opuścić swój kraj. Mimo oddalenia, nie zapomnieli oni o swojej tożsamości i pragnęli znaleźć pieśń, która oddałaby ducha ich narodu. Studenci seminarium duchownego w Sejnach zaproponowali, by hymnem Litwy stały się słowa z wiersza Adama Mickiewicza „Pan Tadeusz” – „Litwo, ojczyzno moja, Ty jesteś jak zdrowie”. Jednak Litwini w Ameryce mieli inne propozycje. Wśród nich były pieśni o matczynej miłości do ojczyzny, pięknie litewskich rzek i wezwania do braterskiej jedności.
W końcu pojawiła się pieśń, która miała zmienić bieg historii. Był nią „Hymn narodowy” autorstwa Vincasa Kudirki. Po raz pierwszy zabrzmiał publicznie 13 listopada 1899 roku w Petersburgu, podczas koncertu charytatywnego na rzecz litewskich studentów. Melodia i słowa wypełniły serca słuchaczy dumą i wzruszeniem.
Przełom nadszedł w 1904 roku, kiedy to władze Cesarstwa Rosyjskiego zezwoliły na publikacje w języku litewskim zapisywane alfabetem łacińskim. „Hymn Narodowy” zaczął być śpiewany na wszystkich ważnych uroczystościach, szybko zdobywając status symbolu narodowej tożsamości.
Po raz pierwszy na ziemiach litewskich pieśń zabrzmiała publicznie 6 czerwca 1905 roku w Wileńskim Teatrze Miejskim. Wykonał ją chór prowadzony przez Mikasa Petrauskasa podczas wieczoru litewskiego towarzystwa. Jej słowa zabrzmiały trzykrotnie także podczas koncertu w wigilię Wielkiego Sejmu Wileńskiego, wzbudzając ogromne emocje i jednocząc uczestników.
Z czasem „Tautiška giesmė” rozbrzmiała w całej Litwie, jeszcze przed oficjalnym odrodzeniem państwa. Stała się symbolem oporu podczas trudnych lat. W 1950 roku, gdy Litwa została włączona do ZSRR, hymn został zakazany. Jednak Litwini nie zapomnieli o swojej pieśni. Śpiewali ją w podziemiu i na emigracji, a w czasach odrodzenia narodowego znów zabrzmiała pełnym głosem na wiecach Sąjudisu.
Nadszedł rok 1989. Pod naciskiem opinii publicznej hymn Vincasa Kudirki został oficjalnie przywrócony jako hymn narodowy Litwy. 25 stycznia tego roku Prezydium Rady Najwyższej Litewskiej SRR zatwierdziło dekret w tej sprawie. Litwa znów mogła śpiewać swoją pieśń bez obaw.
W 2009 roku, z okazji tysiąclecia imienia Litwy, Litwini na całym świecie po raz pierwszy zaśpiewali hymn narodowy jednocześnie. Tak narodziła się nowa tradycja – 6 lipca, o godzinie 21:00, wszędzie tam, gdzie są Litwini, rozbrzmiewa „Tautiška giesmė”. Ta niezwykła pieśń jednoczy naród i przypomina o jego historii.
Aby jeszcze bardziej podkreślić znaczenie tego dnia, 26 kwietnia 2019 roku zmieniono nazwę święta narodowego. Od tego momentu 6 lipca obchodzony jest jako „Dzień Państwa (Króla Litwy Mendoga) i Hymnu Narodowego”.
