Mauzoleum Matka i Serce Syna
Józef Piłsudski pisał:
”Nie wiem czy nie zechcą mnie pochować na Wawelu. Niech! Niech tylko moje serce wtedy zamknięte schowają w Wilnie, gdzie leżą moi żołnierze, co w kwietniu 1919 roku mnie jako wodzowi Wilno jako prezent pod nogi rzucili…”
Na Rossie, pod czarną płytą marmurową, spoczywa serce Marszaka Józefa Piłsudskiego i grób jego matki. Marszałek pragnął być pochowany w otoczeniu swych żołnierzy.
Grobowiec został wykonany z betonu i przykryty 10-tonowym blokiem marmuru wołyńskiego. Granit na mauzoleum pochodził z Wołynia. Po przetransportowaniu kamienia do Warszawy, gdzie go poddano obróbce, został przewieziony do Wilna. Krypta została zabezpieczona solidnymi żelazobetonowymi murami, które miały być odporne nawet na działanie lodowców.
Pogrzeb serca Marszałka oraz trumny ze szczątkami jego matki, Marii z Billewiczów Piłsudskiej, ekshumowanymi i przywiezionymi z Sugintów, odbył się 12 maja 1936 roku. Po uroczystej mszy żałobnej w kościele św. Teresy uformowano kondukt, który przeszedł ulicami Wilna. Dzwony katedry i innych świątyń ogłaszały przybycie na cmentarz, gdzie złożono trumnę i urnę do grobowca. W momencie wnoszenia nastąpiła trzyminutowa cisza, po której oddano 101 strzałów armatnich, a orkiestra zagrała hymn narodowy.
„Kto mogąc wybrać, wybrał zamiast domu
Gniazdo na skałach orła — niech umie spać,
Gdy wiatr zawieje, i niechaj się nie skarży,
Że mu drżą ściany, gdy zawieje burza.”
Na płycie serca Marszałka w Wilnie wyryte są słowa z utworu Juliusza Słowackiego „Beniowski”. Ukazują one duchową siłę, odwagę i poświęcenie człowieka, który świadomie wybiera trudną drogę służby ojczyźnie zamiast spokojnego, bezpiecznego życia (gnizado orła – czyli los bojownika i przywódcy narodu).
Adres: Wilno, Rasų g, 32 (Rasų kapinės)
