Palma jest tradycyjnym symbolem Wileńszczyzny i śliczną dekoracją na Wielkanoc, a wicie palm – tradycją ziemi wileńskiej. Chociaż na Litwie wiele ludzi tym się zajmuje, najpopularniej rękodzieło rozkwita kilkanaście km na północ od Wilna na terenach od Piłajć do Suderwi, gdzie palmiarstwem zajmuje się około 300 osób.
Skąd się wzięła tradycja?
Początki wicia palm na Litwie nie są ustalone. Istnieją przypuszczenia, że tworzenie palm miało swój początek od dawnego pogańskiego zwyczaju związanego z kultem drzewa. Mogło też powstać od jerozolimskiego zwyczaju witania gałązkami palmowymi Jezusa triumfalnie wjeżdżającego do Jerozolimy albo wywodzić się od średniowiecznych przemarszów pracowników cechów rzemieślników.
Gdzie i jak robiło się palmy wileńskie
Zakorzeniona w litewskiej tradycji ludowej sztuka uplatania palm wileńskich wywodzi się z Bujwidziszek i Suderwi, która później przeniosła się do innych podwileńskich wsi: Krawczun, Wilkieliszek, Sałat, Ciechanowiszek.
Uplatanie palm rozpoczynało się po Zapustach (lit. Uzgavėnės) i trwało do Niedzieli Palmowej, było dodatkowym źródłem dochodu rodziny.
Kiedyś palmy robiło się z papieru i traw, z gałązek wierzby (stąd litewska nazwa “verba”). Wierzba od dawna miała wielkie znaczenie w życiu ludzi wsi, w kulturze chrześcijańskiej. Jest drzewem, które wiosną najwcześniej budzi się do życia, a w symbolice kościoła jest znakiem zmartwychwstania i nieśmiertelności duszy.
Barwne i ozdobne palmy wileńskie plecie się z 50 gatunków suchych polnych, leśnych i ogrodowych kwiatów zbieranych o rożnych porach roku dla uzyskania odpowiedniej kolorystyki. Tradycyjne wileńskie palmy są uwijane na suchych drewnianych patykach z jednej strony lub dookoła z farbowanego albo naturalnego suchotnika, mietliczki, krwawnika, dziurawca, tymotki chmielu, wrotyczy, kocanki piaskowej. Wierzchołek zaś z 11 gatunków traw. W palmie wileńskiej wykorzystuje się kłosy zboża i owsa. Jest ona produktem spuścizny narodowej.
Zwyczaje związane z palmą
Z palmami wielkanocnymi wiąże się wiele zwyczajów i wierzeń. Tradycją niedzieli palmowej było chłostanie się palmą, chłostano się nawzajem życząc sobie zdrowia i bogactwa. Wierzono, że wyświęcona palma leczy choroby, chroni przed czarami, ogniem i złem. Wyświęcone w kościele palmy przechowywano przez cały rok za obrazem przedstawiającym świętych do następnej Niedzieli Palmowej.
Wileńska palma jest królową i symbolem Kaziuków Wileńskich.
Na Litwie wije się palmy o różnych kształtach. Najbardziej popularne są w kształcie wałeczka. Popularne są również dywanowe, figuralne, rozłożyste i płaskie. Od 1979 roku w Krawczunach zaczęto wyrabiać palmy – giganty do 2 metrów.
Muzeum w Ciechanowiszkach (lit. Čekoniškis)
Od 2000 roku 20 km od Wilna w Ciechanowiszkach działa Izba Palm i Użytku Powszechnego. Ekspozycje muzealne zapoznają z tradycjami ziemi wileńskiej. Tu możemy podziwiać przeróżne palmy, stare meble i przedmioty użytku codziennego.
Miejscowość: Wieś Ciechanowiszki (lit. Čekoniškių kaimas)
Adres: Čekoniškių kaimas, Zujūnų seniūnija, Vilniaus rajonas.
Godziny otwarcia: środa – niedziela od 12:00 do 16:00
Muzeum nieczynne: poniedziałki i wtorki
Kontakt: janinanorkuniene@yahoo.com; tel.: (+370 6) 783 75 29
Strona internetowa: muziejai.lt
