Pomnik Trzech Krzyży na Górze Trzykrzyskiej (lit. Trijų kryžių kalnas), jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych symboli Wilna.
Historia Pomniku Trzech Krzyży
Owiane historią miejsce wiąże się z trzema hipotezami jego powstania. Według pierwszej – wileńskiej legendy – krzyże poświęcone były pamięci siedmiu zamordowanych tu franciszkanów za czasów Olgierda. Czterech z nich strącono do płynącej w pobliżu rzeki Wilenki (Wilejki), natomiast trzy krzyże z ciałami męczenników ustawiono na górze.
Druga hipoteza tłumaczy, że krzyże wzniesiono po przyjęciu chrztu przez Litwę, aby wyruszający na Wilno Krzyżacy mogli z daleka widzieć chrześcijańskie symbole.
Według ostatniej teorii krzyże ustawiono w podzięce za ustąpienie zarazy.
Źródła historyczne dowodzą, że pierwsze trzy drewniane krzyże ku czci franciszkańskich męczenników, wzniesiono na górze pomiędzy rokiem 1613 a 1636. Kolejne trzy drewniane krzyże stały tam od 1710 aż do 1869 roku. Gdy ostatecznie zbutwiały, władze Rosji carskiej nie pozwoliły na ich odbudowanie.
Po wybuchu I wojny światowej do Wilna wkroczyły wojska niemieckie. Nowy gospodarz pozwolił społeczności miejskiej wznieść pomnik. Pracę powierzono wileńskiemu rzeźbiarzowi Antoniemu Wiwulskiemu, który musiał działać szybko, gdyż się obawiał, że władza niemiecka zmieni decyzję. Dzieło zostało opłacone ze składek mieszkańców. Po dwóch miesiącach w 1916 r. pojawiły się nowe trwałe krzyże z żelazo-betonu, które górowały nad Wilnem i przetrwały nawet drugą wojnę światową. 30 maja 1950 roku z polecenia władz sowieckich, po wielu latach istnienia, zostały niespodziewanie wysadzone w powietrze, gdyż były ważnym akcentem religijnym w panoramie miasta.
W 1989 r. na fali uniesienia niepodległościowego władze miasta odbudowały pomnik. Powstał nowy chrześcijański symbol Trzech Krzyży na wzór pomnika A. Wiwulskiego, a u jego stóp ułożono pozostałości pierwotnych odkopanych krzyży Wiwulskiego (porośnięte mchem symbolizują starą epokę, w której nie było miejsca Bogu).
Nowe krzyże (architekt H. K. Šilgelis) są nieco wyższe i bielsze, wznoszono je ręcznie, gdyż owobiązywał całkowity zakaz wjazdu na górę transportu ciężkiego.
Dzielnica: Stare Miasto
Pierwsze wzmianki: między 1613 a 1636 r.
Rok budowy teraźniejszych krzyży: 1989
