Kuchnia litewska
Kuchnia litewska zmieniała się na przestrzeni wieków, wytwarzając unikalną paletę potraw, na którą ogromny wpływ wywarła kultura krajów sąsiednich.
Chleb litewski
Ciemny domowy chleb zawsze był najważniejszym elementem stołu litewskiego. Ten wręcz czarny, zbity, niezwykle aromatyczny wypiek o intensywnym, lekko kwaśnym smaku jest jednym z najbardziej znanych symboli Litwy.
Od wielu lat niegasnącym powodzeniem na Litwie cieszą się potrawy tłuste i pożywne, i wciąż znakomicie smakujące, z ziemniaków i mięsa.
Cepeliny ©Jpatokal
Królują tu cepeliny (lit. didžkukuliai). Są to pyzy z surowych (albo mieszanki surowych i gotowanych) tartych ziemniaków, w Polsce często zwane kartaczami nadziewanymi farszem. Chociaż cepeliny przybyły do Litwy z innych krajów, stały się tu tak popularne, że się bez zastanowienia nazywa je tradycyjnym daniem litewskim. Każda gospodyni litewska nazwie owe danie potrawą ponadczasową.
Kugiel litewski ©Boolve
Nieco inny smak ma kugiel (lit. kugelis) – babka ziemniaczana ze skwarkami, a jeszcze inny – kiszka ziemniaczana (lit. vedarai). Z ugotowanych ziemniaków robi się bliny żmudzkie (lit. žemaičių blynai) – grube placki z ugotowanych ziemniaków i farszu.
Chłodnik litewski. ©TreasuryTag
Mniej popularne na Litwie są zupy, choć każdy tutaj się zajada prawdziwym, gęstym chłodnikiem. O nim już Adam Mickiewicz wspominał w „Panu Tadeuszu”: “… wtenczas wszyscy siedli i chłodziec litewski milcząc żwawo jedli.”
Tradycyjnie przyrządza się go z buraków lub boćwiny, kwaśnego mleka lub kefiru, świeżych ogorków, śmietany i kopru. Chłodnik podaje się na zimno.
Kindziuk ©A.Strasbourg
Świetne są też wędzone mięsa. Najbardziej znana kiełbasa – kindziuk lub skilandis (wędzona, owalna z siekanego mięsa). Narodowy wyrób litewski podaje się cieniutko pokrajany, najczęściej z czarnym chlebem. Nie jest to potrawa tania ze względu na małą zawartość wody w kiełbasie, ale smakuje wyśmienicie. W 2010 r. Komisja Europejska wpisała kindziuk na listę „Gwarantowanej Tradycyjnej Specjalności”.
Kibiny w Trokach
Obecna jest w kuchni litewskiej tradycyjna potrawa karaimska kibiny (lit. kibinai). Jest to rodzaj pierogów z soczystym nadzieniem z siekanego mięsa baraniego lub wieprzowego. Najsmaczniejsze przyrządza się w Trokach w „Senoji Kibininė” lub w sieci restauracji Kybynlar.
Każdy region etnograficzny Litwy słynie ze swoich dań. Auksztota – z blinów, zup, chleba, miodu. Dzukija – z kiełbasy, potraw z grzybów (zupy, sery), z kiełbas, slegtainisu (rolada mięsna). Suwalszczyzna – ze skilandisu, dań z kaczki, band (bliny zapiekane na kiściach kapusty), salamokasu (rodzaj zupy), skruzdelynasu (deser), simtałapisu (deser). Żmudź – to kastinys (lit. kastiny; danie w smaku przypominające masło lub śmietanę), dania z ziemniaków, bliny żmudzkie, kwas z suszonych jabłek, cepeliny. Mała Litwa – to potrawy rybne, zupy, np., juka (rodzaj zupy z kaczki).
Litewskie tradycyjne potrawy serwuje sieć restauracji “Fortas”, ”Bernelių užeiga” (restauracja, której jako pierwszej przyznano certyfikat Dziedzictwa Kulinarnego Litwy), “Čili kaimas”, “Katpėdėlė”, i “Marčėliukės klėtis”.
Litwini od wieków cenią dobre piwo. Dotychczas wiele gospodarstw domowych robi go według pradawnych przepisów przekazywanych z pokolenia na pokolenie. Obecnie na Litwie działa ponad 80 mniejszych i większych browarów piwa, warzy się ponad 200 jego rodzajów. Najpopularniejsze z nich to Švyturis (najstarszy browar na Litwie), Kalnapilis, Utenos. Najsłynniejszym regionem piwowarstwa na Litwie są Birże (lit. Biržai). Ostatnio wielką popularnością cieszy się niefiltrowane i niepasteryzowane piwo żywe, a także piwa z lokalnych browarów. Do piwa podaje się suszone i wędzone białe sery, smażony chleb z czosnkiem i topionym serem, wędzone uszy świńskie.
Natomiast do kawy (tej żołędziowej, podawanej w niektórych tradycyjnych restauracjach) warto zamówić przepysznego sękacza litewskiego i miodów pitnych („Žalgiris”, „Trakai”, „Bočių”, „Suktinis”, „Trys karaliai” i inne).
