Historia Ostrej Bramy
Ostra Brama (lit. Aušros Vartai) jest najcenniejszym skarbem Wilna z jej słynącym z cudów i łask obrazem Matki Miłosierdzia. To właśnie on w szczególny sposób przyciąga turystów i pielgrzymów z całego świata.
Historia Ostrej Bramy rozpoczyna się wraz z rozbudową Wilna. W XV-XVI wiekach miasto otoczono murem obronnym. Powstało wtedy dziewięć bram miejskich, z których do dziś przetrwała tylko Ostra Brama.
Pierwsza wzmianka pochodzi z roku 1514, nosiła wtedy nazwę “Miednicka”. Nazwa “Ostra Brama” (łac. Porta Acialis), wywodząca się od dzielnicy Ostry Koniec, pojawiła się w roku 1594 roku.
Zdaniem prof. Marii Kałamajskiej-Saeed pierwszy obraz od strony miasta, był umieszczony we wnęce wieży bramnej. Pod wpływem warunków atmosferycznych uległ zniszczeniu. Początkowe dzieje kolejnego, znanego na całym świecie obrazu Matki Boskiej Ostrobramskiej, nie są znane i nie mają swej pisanej historii.
Więcej o obrazie czytaj:
Wizerunek Madonny Ostrobramskiej jest najbardziej wymownym symbolem chrześcijaństwa na Litwie i najcenniejszym zabytkiem malarstwa ściennego znajdującego się na stałe w Wilnie.
Od połowy XVII wieku obraz zasłynął z cudów. Wierni pielgrzymowali do Niego z prośbami o uzdrowienie i łaski Boże, a w podzięce ofiarowali kruszec i ozdoby, a także wota dziękczynne w kształcie cudownie uzdrowionych części ciała, tabliczek dziękczynnych i in.
Początkowo wizerunek Madonny nie miał pozłacanej sukienki. Z biegiem czasu uzyskał ręcznie zrobioną, wykonaną przypuszczalnie przez wileńskich złotników, srebrną pozłacaną szatę, zakrywającą cały obraz za wyjątkiem twarzy i dłoni Matki Bożej. Na blachach wykute zostały motywy z kwiatów. Obrazowi przypisywano cudowną moc gaszenia pożarów – przetrwał bowiem bez uszczerbku niejeden pożar kaplicy i kościoła.
W 1712-1720 latach drewniana kaplica została zastąpiona kamienną, którą w 1829-1830 odrestaurowano dobudowując jednocześnie galerię ze schodami. Matkę Bożą Ostrobramską ukoronowano dwiema koronami. Dolną koronę, miedzianą i pozłacaną, wykonano około 1700 roku. Górna około 1750 roku z pozłacanego srebra.
2 lipca 1927 r. obraz Panny Świętej uroczyście koronowano na placu Katedralnym w obecności Józefa Piłsudskiego, Ignacego Mościckiego oraz przedstawicieli władz kościelnych Litwy i Polski.
W 1993 r. kaplicę odwiedził papież Jan Paweł II. Razem z wiernymi odmawiał tu różaniec i ofiarował “Papieską Złotą Różę” oraz “białą czapkę papieską”, bo poprzednia czerwona – “biskupia” była przesłana wcześniej.
Ścianę kaplicy Ostrobramskiej zdobi ponad 14 tys. wotów dziękczynnych ze złota i srebra, przypominających serduszka, figurki modlących się ludzi, ich oczy, ręce i nogi. Liczba wotów ciągle się zwiększała. Nie mieszczące się wota oraz dary symboliczne zostały przeniesione do Skarbca Ostrobramskiego, który czasem jest otwierany na prośbę zwiedzających.
Największe i najcenniejsze wotum w kształcie księżyca z napisem “Dzięki Tobie składam Matko Boska za wysłuchanie próśb moich, a proszę Cię Matko Miłosierdzia zachowaj mnie nadal w łasce i opiece Swojej Przenajświętszej W.I.J 1849 roku” jest umieszczone poniżej obrazu pod rękoma Matki Boskiej i jest niejednokrotnie uwieczniane na kartkach i pamiątkach, mylnie odbierane jako część obrazu.
Dzisiejsza kaplica swój wygląd zawdzięcza pracom restauracyjnym przeprowadzonym w 1829 roku w stylu klasycystycznym.
W 2010 roku w kaplicy przeprowadzono prace remontowe, w trakcie których zostały zdemontowane drewniane zabytkowe drzwi, uszkodzono autentyczne ceramiczne płytki z 1932 roku, zmieniono poręcze, a zamiast nich zamontowano nowoczesne. Stare ponad stuletnie schody, po których większość wiernych pielgrzymów wchodziła na kolanach, zastąpiono nowymi ze sztucznego granitu.
Ostrobramska Pani znalazła miejsce w sercu wielu Polaków. Tu się modlili Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki i inni sławni Wilnianie. Zachwyt miejscem niejednokrotnie znajduje swoje odzwierciedlenie w ich twórczości. To Matka Boża Ostrobramska była największym wspomnieniem dzieciństwa Mickiewicza, to od Niej otrzymał on “cudowne uzdrowienie”, o którym wspomina w swojej epopei:
“Panno święta, co Jasnej bronisz Częstochowy
I w Ostrej świecisz Bramie! Ty, co gród zamkowy
Nowogródzki ochraniasz z jego wiernym ludem!
Jak mnie dziecko do zdrowia powróciłaś cudem,
(Gdy od płaczącej matki pod Twoją opiekę
Ofiarowany, martwą podniosłem powiekę
I zaraz mogłem pieszo do Twych świątyń progu
Iść za wrócone życie podziękować Bogu) (…)”
A. Mickiewicz “Pan Tadeusz”
Dzielnica: Stare Miasto
Lata budowy: 1503-1522 (Ostra Brama), 1829 (Kaplica Matki Boskiej Ostrombramskiej)
Styl: gotyk, renesans (Brama Miednicka), klasycyzm (Kaplica Matki Boskiej Ostrobramskiej)
Obraz: XVII w., autor nieznany
Strona internetowa: Ausrosvartai.lt
